Khôi phục và sửa chữa file khi bị xoá

Dữ liệu khi bị xoá khỏi thùng rác, hoặc bị mất do format nhầm ổ đĩa, hoặc ổ cứng bị hỏng hay file hệ thống trục trặc… không phải hoàn toàn mất đi với điều kiện bạn phải thực hiện biện pháp cứu chữa càng sớm càng tốt.

Thông thường khi file bị xoá “vĩnh viễn”, bạn không thể hồi phục chúng. Các thao tác xoá “vĩnh viễn” bao gồm: xoá trống thùng rác (Recycle Bin) hoặc nhấn nút Shift + Delete để xoá dữ liệu mà không đưa vào thùng rác. Trên thực tế, file bị xoá không hẳn đã mất đi, mà thay vào đó Windows chỉ thay đổi ký tự đầu tiên của nó trong hệ thống quản lý đĩa để hệ điều hành bỏ qua chúng.

Khôi phục file bị xoá:

Tất cả không gian được file sử dụng trên ổ đĩa đều được Windows đánh dấu lại. Khi file được chuyển vào chế độ xoá vĩnh viễn, chúng sẽ được Windows gán cho thuộc tính “có thể ghi đè”. Chính vì vậy, bản chất của việc hồi phục một file bị xoá là sử dụng công cụ hồi phục tên gốc của file và đánh dấu lại file đó trước khi bị Windows hoặc các ứng dụng khi ghi đè lên.

Một trong những công cụ khôi phục file được đề cập ở đây là SystemWorks 2005 của hãng Symantec (giá 70USD), EasyRecovery Lite 6 của ontrack (giá 89USD nhưng có thể dùng thử) và tiện ích Restoration miễn phí của Brian Kato.

Nếu bạn đang sử dụng Windows XP hoặc 2000, hãy chắc rằng chương trình bạn chọn có khả năng hỗ trợ file hệ thống mà ổ cứng sử dụng (FAT32 hoặc NTFS). Nếu không rõ kiểu file hệ thống, bạn có thể kiểm tra bằng cách nhấn vào biểu tượng My Computer à kích chuột phải vào biểu tượng ổ cứng, chọn Properties, và nhìn vào phần “File system” xem đó là FAT32 hay NTFS.

Sửa chữa file bị hỏng:

Khi format lại ổ cứng, hay nói một cách chính xác là tạo phân vùng trên ổ đĩa, bạn sẽ tạo ra một chỉ mục (index) để chỉ tới vị trí từng file trên ổ đĩa. Windows 98 và Me sử dụng hệ thống file FAT hoặc FAT32, trong khi Windows XP và 2000 sử dụng FAT32 hoặc NT File System (NTFS). Chỉ mục này còn được biết tới với cái tên là “Bảng cấp phát file” (FAT) trong FAT32, và “Bảng Master File” trong NTFS. Nếu các bảng này bị virus hoặc bị ghi đè hoàn toàn trong quá trình format, Windows sẽ không thể xác định được các file của ổ đĩa.

Một chương trình khôi phục dữ liệu có thể hồi phục được bảng FAT hoặc MFT từ bản backup hoặc xây dựng lại chỉ mục. Trong trường hợp không sửa chữa được chỉ mục, các chương trình khôi phục dữ liệu cấp cao vẫn có thể quét ổ đĩa để xác định và hồi phục các file đã mất.

Những chương trình như Norton Disk Doctor (trong ứng dụng SystemWorks), Scandisk (trong Windows 98), và Chkdsk (trong tất cả phiên bản Windows) đều có khả năng xác định các sector bị hư hỏng trên ổ cứng và làm nhiệm vụ di chuyển dữ liệu tại khu vực đó tới các sector tốt hơn. Tuy vậy, các tiện ích này không giúp hồi phục được nhiều dữ liệu, mà thay vào đó, bạn cần sử dụng các công cụ chuyên dụng hơn – đó là EasyRecovery DataRecovery (giá 195USD).